Vết thương gắn bó là gì?
Từ khi còn là trẻ sơ sinh, trẻ em đều có nhu cầu cốt lõi là kết nối và cảm giác an toàn với người chăm sóc. Khi nhu cầu này được đáp ứng, trẻ phát triển phong cách gắn bó an toàn. Ngược lại, nếu không được thấu hiểu, trẻ có thể phát triển vết thương gắn bó, ảnh hưởng sâu sắc đến cách trẻ hình thành mối quan hệ khi trưởng thành.
Khi nhu cầu cảm xúc không được đáp ứng
Nếu cha mẹ bận rộn, căng thẳng hoặc không hiện diện cảm xúc, trẻ sẽ học cách ngắt kết nối với cảm xúc của mình để tồn tại trong mối quan hệ. Đây là sự phản bội bản thân – trẻ học cách từ bỏ nhu cầu cảm xúc tự nhiên để nhận được tình yêu hoặc chấp nhận từ người chăm sóc.
Ví dụ: một đứa trẻ khóc khi bị từ chối, nhưng bị cha mẹ xấu hổ hoặc la mắng. Thông điệp trẻ tiếp nhận: “Cảm xúc này không an toàn, không được chấp nhận.” Dần dần, trẻ kìm nén cảm xúc và học cách tồn tại mà không chân thực với bản thân.
Dấu hiệu vết thương gắn bó ở người lớn
Khi trưởng thành, vết thương gắn bó có thể biểu hiện qua:
- Khó tin tưởng và gần gũi với người khác
- Cảm giác không an toàn trong mối quan hệ thân mật
- Lặp lại các mô hình cũ để tự bảo vệ, đôi khi phá hoại các mối quan hệ hiện tại
Những trải nghiệm này không nhất thiết xuất phát từ lạm dụng hay bỏ bê rõ ràng; đôi khi chỉ là thiếu sự hòa hợp về cảm xúc trong tuổi thơ..
Niềm tin cốt lõi và ảnh hưởng lâu dài
Vết thương gắn bó hình thành niềm tin cốt lõi như:
- “Tôi không ổn”
- “Tôi không xứng đáng được yêu”
- “Các mối quan hệ sẽ kết thúc hoặc tôi sẽ bị bỏ rơi”
Những niềm tin này định hình cách chúng ta hành xử trong các mối quan hệ trưởng thành và tạo ra các hành vi bảo vệ bản thân, dù hiện tại môi trường đã an toàn.
Tại sao nhận biết vết thương gắn bó quan trọng?
Hiểu và nhận biết vết thương gắn bó là bước đầu để phát triển sức khỏe tinh thần và xây dựng mối quan hệ lành mạnh. Khi nhận ra các mô hình cũ, chúng ta có thể dần chữa lành và tái kết nối với cảm xúc chân thực, thay vì phản ứng theo cơ chế bảo vệ từ tuổi thơ.
Robert Oleskevich – Heroes Journey
