Tìm hiểu về dementia (sa sút trí tuệ), các giai đoạn, triệu chứng, cách chăm sóc và hỗ trợ người bệnh cùng gia đình.
Dementia là gì?
Dementia là một hội chứng mạn tính hoặc tiến triển, làm suy giảm chức năng nhận thức (như trí nhớ, tư duy, định hướng, ngôn ngữ, khả năng học tập và phán đoán) vượt quá mức lão hóa bình thường. Ý thức không bị ảnh hưởng. Thường đi kèm hoặc xuất hiện trước các thay đổi về kiểm soát cảm xúc, hành vi xã hội hoặc động lực.
Dementia có thể do nhiều bệnh hoặc chấn thương ảnh hưởng đến não, ví dụ Alzheimer hoặc tai biến mạch máu não. Nó gây ảnh hưởng nặng nề cho người bệnh, người chăm sóc và gia đình, đồng thời thường gặp tình trạng thiếu hiểu biết và kỳ thị.
Triệu chứng
Dementia ảnh hưởng khác nhau ở mỗi người. Các triệu chứng được chia thành ba giai đoạn:
Giai đoạn đầu: khó nhận biết, xuất hiện từ từ
- Hay quên
- Mất khái niệm về thời gian
- Lạc đường ở những nơi quen thuộc
Giai đoạn giữa: triệu chứng rõ rệt hơn, hạn chế sinh hoạt
- Quên các sự kiện gần đây và tên người quen
- Lạc trong nhà
- Khó giao tiếp
- Cần trợ giúp chăm sóc cá nhân
- Thay đổi hành vi như đi lang thang, hỏi lặp đi lặp lại
Giai đoạn cuối: gần như phụ thuộc hoàn toàn
- Không nhận biết thời gian và nơi chốn
- Khó nhận ra người thân
- Cần hỗ trợ nhiều trong sinh hoạt cá nhân
- Khó đi lại
- Thay đổi hành vi có thể trở nên hung hãn
Tỷ lệ Dementia
- Khoảng 50 triệu người trên thế giới mắc Dementia
- 60% sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình
- Mỗi năm thêm khoảng 10 triệu ca mới
- Tỷ lệ người ≥60 tuổi mắc dementia: 5–8%
Điều trị và chăm sóc
Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi dementia. Mục tiêu chăm sóc:
- Chẩn đoán sớm và quản lý tối ưu
- Tối ưu hóa sức khỏe, nhận thức, hoạt động và hạnh phúc
- Xác định và điều trị bệnh lý đi kèm
- Phát hiện và quản lý triệu chứng hành vi và tâm lý
Lời khuyên cho người chăm sóc:
- Tạo tâm trạng tích cực trong giao tiếp
- Thu hút sự chú ý của người bệnh
- Trình bày thông điệp rõ ràng
- Đặt câu hỏi đơn giản, dễ trả lời
- Lắng nghe toàn diện bằng tai, mắt và trái tim
- Chia hoạt động thành nhiều bước nhỏ
- Khi khó khăn, chuyển hướng hoặc làm người bệnh phân tâm
