Tìm hiểu về tự làm tổn thương bản thân, nguyên nhân, hậu quả và cách giúp bản thân hoặc người thân vượt qua hành vi này một cách an toàn.
Tự làm tổn thương bản thân là gì?
Tự làm tổn thương bản thân (self-harm) là việc cố tình gây đau hoặc tổn thương cơ thể của chính mình. Phổ biến nhất là cắt bằng vật sắc, nhưng cũng có thể là gây bỏng, nhổ tóc hoặc làm chậm quá trình lành vết thương. Một số trường hợp nặng có thể dẫn đến gãy xương.
Hành vi này thường xuất phát từ căng thẳng tinh thần, giúp giải tỏa cảm xúc nhưng lại gây ra cảm giác xấu hổ, tổn thương lâu dài và ảnh hưởng tiêu cực đến học tập, công việc và các mối quan hệ.
Vì sao người ta tự làm tổn thương bản thân?
Self-harm không phải là một bệnh tâm lý, mà là hành vi phản ánh việc thiếu kỹ năng đối phó với cảm xúc. Nó thường liên quan đến các rối loạn như trầm cảm, rối loạn nhân cách, rối loạn ăn uống, lo âu hoặc rối loạn căng thẳng sau sang chấn.
Hành vi này phổ biến ở tuổi thanh thiếu niên và người trẻ, đặc biệt là những người từng trải qua chấn thương, bỏ bê hoặc lạm dụng. Nó thường khởi phát từ cảm xúc như tức giận, đau khổ hoặc tê liệt cảm xúc, đôi khi để giải phóng endorphin giúp tạm thời cải thiện tâm trạng.
Khi nhận thấy ai đó tự làm tổn thương bản thân
- Để ý vết bầm tím, vết cắt hoặc băng bó thường xuyên.
- Người đó thường mặc áo dài tay và quần dài ngay cả khi trời nóng.
- Họ có thể biểu hiện cảm giác vô vọng, khó kiểm soát hành vi, hoặc gặp khó khăn trong các mối quan hệ.
Cách hỗ trợ:
- Lắng nghe mà không phán xét.
- Khuyến khích tìm đến bác sĩ hoặc nhà trị liệu.
- Tránh áp đặt hoặc bắt họ hứa ngừng tự làm tổn thương ngay lập tức.
Lời khuyên giữ an toàn
- Chăm sóc vết thương để tránh nhiễm trùng.
- Tìm người tin tưởng hỗ trợ khi cần can thiệp y tế.
- Tạo hộp an toàn chứa những thứ giúp xoa dịu cảm xúc: sách, phim, hoạt động yêu thích.
- Tránh rượu bia và ma túy vì chúng làm giảm kiểm soát cảm xúc và tăng nguy cơ tổn thương.
- Tham gia các hoạt động mang lại niềm vui và giúp giải tỏa cảm xúc tiêu cực: thể thao, viết nhật ký, hô to vào gối, thiền, hít thở sâu.
- Không tự trách bản thân quá mức, chấp nhận rằng “đủ tốt” là đủ.
